Khám phá lễ hội đền Sòng không khí linh thiêng giữa lòng xứ Thanh

1. Lễ hội đền Sòng - Lý do thu hút cộng đồng

Đền Sòng Sơn nằm tại khu vực phường Quang Trung, tỉnh Thanh Hóa, là một trong những nơi thờ phụng Mẫu nổi bật nhất tại miền Bắc Việt Nam. Vị trí thuận tiện ngay bên quốc lộ 1A giúp du khách dễ dàng di chuyển, không gian nơi đây lại đậm màu sắc văn hóa của xứ Thanh. Lễ hội đền Sòng giữ vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần, là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn với Thánh Mẫu cũng như tăng thêm sự gắn bó trong cộng đồng.

Đền Sòng Sơn là một trong những nơi thờ phụng Mẫu nổi bật nhất tại miền Bắc Việt Nam. (Nguồn: Sưu tầm)

Điểm đặc biệt của lễ hội chính là việc duy trì tín ngưỡng thờ Mẫu, di sản văn hóa phi vật thể đã được UNESCO công nhận. Tại đây, Thánh Mẫu Liễu Hạnh được thờ cúng trang trọng, là một trong Tứ Bất Tử của dân gian Việt Nam, mang ý nghĩa chở che ban phúc cho muôn dân. Chính vì vậy, lễ hội đền Sòng trở thành nơi gặp gỡ, giao lưu giá trị của những cộng đồng thực hành Đạo Mẫu từ nhiều vùng miền.

Sức hấp dẫn của lễ hội đền Sòng không chỉ đến từ không gian linh thiêng, quy mô sự kiện lớn và những nghi lễ truyền thống, mà còn nhờ phần hội mang lại không khí sôi động, đa dạng hoạt động văn hóa. Du khách vừa được tìm hiểu về văn hóa truyền thống, vừa có cơ hội thưởng thức các sản vật địa phương, khám phá di tích lịch sử gắn với vua Quang Trung. Những trò chơi dân gian cùng không gian linh thiêng góp phần tạo nên ấn tượng sâu sắc cho bất kỳ ai từng đặt chân đến nơi này.

2. Nguồn gốc và ý nghĩa tâm linh của lễ hội đền Sòng

2.1. Sự tích Thánh Mẫu Liễu Hạnh và việc thờ mẫu tại đền Sòng

Theo các truyền thuyết lưu truyền trong dân gian, Thánh Mẫu Liễu Hạnh là một trong Tứ Bất Tử linh thiêng của văn hóa tâm linh Việt Nam. Tương truyền, Thánh Mẫu từng hiển linh tại đền Sòng, giúp hóa giải tai họa cho người dân, dạy cách trồng dâu nuôi tằm và khuyến khích cuộc sống lương thiện. Những câu chuyện về sự linh ứng của Thánh Mẫu đã khiến đền Sòng trở thành trung tâm thờ tự lớn trong tín ngưỡng Đạo Mẫu.

Những câu chuyện về sự linh ứng của Thánh Mẫu đã khiến đền Sòng trở thành trung tâm thờ tự lớn trong tín ngưỡng Đạo Mẫu. (Nguồn: Sưu tầm)

Tại nơi này, Đạo Mẫu nhấn mạnh vai trò của người mẹ, sự chở che, bảo vệ và chia sẻ, phản ánh ý chí cùng sức mạnh tinh thần phụ nữ Việt. Nghệ thuật hát chầu văn và nghi lễ lên đồng diễn ra trong lễ hội đền Sòng đóng vai trò kết nối giữa cộng đồng với cội nguồn tâm linh, vừa cầu an vừa thể hiện lòng tri ân với Mẫu. Tiếng hát ngân vang, cử chỉ thiêng liêng của các bà đồng đã tạo nên không khí lễ hội cuốn hút, độc đáo.

2.2. Giá trị lịch sử, tưởng niệm anh hùng dân tộc tại lễ hội

Ngoài ý nghĩa tâm linh, lễ hội đền Sòng còn là dịp tưởng nhớ công lao vua Quang Trung - Nguyễn Huệ. Theo sử sách, vị anh hùng này từng dừng chân ở đèo Ba Dội để tuyển quân, rèn luyện binh sĩ và bàn bạc kế hoạch trước khi tiến về Thăng Long. Dấu tích lịch sử này đã góp phần làm giàu thêm giá trị văn hóa của địa phương.

Sự kết hợp hài hòa giữa tín ngưỡng thờ Mẫu và tưởng niệm anh hùng dân tộc đã đem lại chiều sâu cho lễ hội. Nhờ đó, lễ hội đền Sòng không chỉ là sự kiện tâm linh mà còn là nơi lưu giữ, phát huy truyền thống yêu nước, thể hiện rõ nét đặc trưng văn hóa Bắc Trung Bộ.

3. Trải nghiệm đặc sắc tại lễ hội đền Sòng

3.1. Các nghi lễ truyền thống tại lễ hội đền Sòng

Khởi đầu cho lễ hội đền Sòng là lễ rước bóng Thánh Mẫu, không khí trang nghiêm bao trùm khi kiệu Thánh Mẫu di chuyển từ Đền Sòng đến Đền Chín Giếng. Đoàn rước gồm các bà đồng, thanh đồng và đông đảo tín đồ, hình thành một khung cảnh lễ rước rực rỡ, giàu tính linh thiêng. Âm thanh trống chiêng vang dội hòa cùng bước chân đều đặn, tạo nên nhịp điệu thiêng liêng xuyên suốt hành trình.

Tiếp đến là nghi lễ dâng hương và cầu an trước ban thờ chính, với các lễ vật được chuẩn bị trọn vẹn, chu đáo. Những lời khấn nguyện gửi gắm mong ước về một năm mới nhiều thuận lợi, bình an, làm cho bầu không khí thêm phần trang trọng. Trước lễ chính vài ngày thường diễn ra lễ rước nước, tắm tượng, sử dụng nước lấy từ suối trước Đền Chín Giếng, biểu trưng cho sự tinh khiết, cầu mong mùa màng tốt tươi.

Các bà đồng và bản hội giữ vai trò không thể thiếu trong suốt mùa lễ hội. Thường là những phụ nữ chưa lập gia đình, tự nguyện mong muốn phụng sự cửa Thánh, họ đảm nhận thực hiện nghi lễ lên đồng, hầu bóng. Mỗi bản hội có quy định riêng, các bà đồng nghiêm túc tuân thủ lối sống giới hạn, ăn chay, giữ mình thanh tịnh trong thời gian lễ hội đền Sòng diễn ra.

3.2. Phần hội, hòa mình trong không khí văn hóa đặc trưng

Phần hội của lễ hội bắt đầu với các tiết mục múa lân sôi động, đem lại không khí vui tươi, rộn ràng. (Nguồn: Sưu tầm)

Phần hội của lễ hội bắt đầu với các tiết mục múa lân sôi động, đem lại không khí vui tươi, rộn ràng thông qua những động tác linh hoạt của các nghệ nhân. Tiếng hát chầu văn vang lên trong nghi lễ hầu bóng góp phần làm đậm thêm sắc thái tâm linh, lôi cuốn người xem vào thế giới huyền nhiệm đầy màu sắc. Những điệu nhảy đồng của các bà đồng thể hiện sự kết nối với thần linh, mang lại trải nghiệm văn hóa độc đáo, khó quên.

Ngoài các nghi lễ, nhiều hoạt động vui chơi truyền thống như kéo co, đánh đu, cờ người thu hút đông đảo người dân và du khách tham dự. Các màn trình diễn dân ca đặc trưng của địa phương cũng góp phần lưu giữ bản sắc vùng miền, đồng thời giúp gắn kết thêm thế hệ trẻ với truyền thống ông cha. Sự đa dạng hoạt động nghệ thuật trong không khí lễ hội đền Sòng tạo nên những khoảnh khắc ý nghĩa, rực rỡ sắc màu văn hóa.

4. Không gian, quy mô và vật phẩm đặc trưng của lễ hội đền Sòng

4.1. Quy mô tổ chức và sức hút cộng đồng

Lễ hội đền Sòng do UBND tỉnh Thanh Hóa phối hợp cùng UBND phường Quang Trung tổ chức, với quy mô lớn thu hút hàng nghìn người dân địa phương cũng như du khách khắp nơi về tham dự. Đây là sự kiện tâm linh, văn hóa nổi bật diễn ra thường niên, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần và quảng bá hình ảnh đẹp của địa phương đến nhiều người hơn. Qua từng năm, lượng người về lễ hội tăng lên, chứng tỏ sức hút và ý nghĩa ngày càng lan tỏa.

Lễ hội góp phần làm phong phú đời sống tinh thần người dân và quảng bá hình ảnh đẹp của địa phương đến nhiều người hơn. (Nguồn: Sưu tầm)

Không gian tổ chức mở rộng từ khu vực chính của đền đến các khu vực lân cận, giúp du khách dễ dàng tham gia. Việc tổ chức bài bản, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, đơn vị liên quan giúp lễ hội được diễn ra một cách an toàn, trang trọng và ý nghĩa. Lễ hội đền Sòng ngày càng trở thành niềm tự hào của người dân nơi đây, đồng thời là một trong những điểm đến hấp dẫn đối với những ai quan tâm đến văn hóa tâm linh.

4.2. Lễ vật, bánh đặc sản Thanh Hóa dâng cúng Thánh Mẫu

Lễ vật dâng cúng trong lễ hội đền Sòng bao gồm hoa quả, xôi gà và nhiều loại bánh kẹo truyền thống được chuẩn bị cẩn thận. Ở vùng Quang Trung - Thanh Hóa, các bà, các chị tự tay chế biến nhiều loại bánh đặc trưng như bánh chưng, bánh lá răng bừa, bánh nếp, bánh mật và bánh trôi để kính dâng Thánh Mẫu. Mỗi loại bánh đều gửi gắm tình cảm, tâm ý thành kính của người làm ra chúng.

Mâm cỗ được bày biện trang trọng, thể hiện sự kính dâng những tinh hoa từ đất trời lên Thánh Mẫu. Từng món ăn, từng vật phẩm đều chứa đựng ước mong về bình an, may mắn cho cả cộng đồng. Sự chuẩn bị tỉ mỉ, chỉn chu từ khâu lễ vật phản ánh tấm lòng thành kính, sự trân trọng của người dân với lễ hội đền Sòng.

5. Lưu ý và kinh nghiệm tham dự lễ hội đền Sòng

5.1. Tip trang phục, ứng xử văn hóa và lưu ý cho du khách

Khi đến tham dự lễ hội đền Sòng, du khách nên lựa chọn trang phục phù hợp với không gian linh thiêng, nên mặc lịch sự, màu sắc nhẹ nhàng, tránh những trang phục quá ngắn khi vào khu vực đền. Không nên đưa trẻ nhỏ vào nơi thực hiện nghi lễ chính để giữ sự trang nghiêm cũng như đảm bảo an toàn cho các em. Việc chú ý đến cách ăn mặc thể hiện sự tôn trọng đối với truyền thống và giá trị tâm linh của lễ hội.

Trong quá trình tham gia, du khách cần giữ trật tự, không chen lấn, không nói những lời thiếu lịch sự. Đối với các bà đồng và thành viên bản hội, du khách nên giữ thái độ cư xử nhã nhặn, tôn kính. Khi chuẩn bị lễ vật, hãy mang theo hoa, quả hoặc bánh kẹo với số lượng vừa phải, hạn chế sử dụng nhiều vàng mã và không đặt tiền mặt trực tiếp lên bàn thờ.

5.2. Gợi ý lịch trình trải nghiệm kết hợp khi về Bỉm Sơn

Tham quan cảnh đền, tham dự lễ rước và các hoạt động phần hội tại lễ hội đền Sòng. (Nguồn: Sưu tầm)

Một lịch trình phù hợp khi về với lễ hội đền Sòng có thể bắt đầu vào buổi sáng bằng việc dâng hương, tham quan cảnh đền, cùng tham dự lễ rước và các hoạt động phần hội. Buổi chiều, bạn có thể kết hợp tham quan quảng trường biển Sầm Sơn là nơi thường xuyên diễn ra lễ hội, các sự kiện âm nhạc, thể thao và hoạt động cộng đồng quy mô lớn hoặc khám phá các địa danh lân cận như suối cá Cẩm Lương, động Tiên Sơn để chuyến đi có thêm những trải nghiệm phong phú và đa dạng.

Ẩm thực địa phương cũng là điểm nhấn với những món như nem chua, bánh gai Tứ Trụ, bánh răng bừa dân dã, hấp dẫn. Các hàng quán quanh thị xã Bỉm Sơn hay khu ẩm thực Sầm Sơn luôn có nhiều lựa chọn ngon miệng, giá cả hợp lý, giúp bạn vừa thưởng thức đặc sản vừa hòa mình trong không khí văn hóa xứ Thanh.

Lễ hội đền Sòng nổi bật với giá trị tâm linh sâu sắc, tính cộng đồng cao và quy mô hoành tráng, tạo nên dịp duy nhất để trải nghiệm tinh hoa văn hóa, tín ngưỡng thờ Mẫu lớn nhất miền Bắc. Đây chính là cơ hội du xuân ý nghĩa để tìm hiểu di tích lịch sử, hòa mình vào không gian nghệ thuật truyền thống đáng để khám phá. Hãy đến và sẻ chia những cảm nhận thiêng liêng cùng cộng đồng trong không khí linh thiêng giữa lòng xứ Thanh!