Núi Đọ Thanh Hóa: di chỉ khảo cổ nổi tiếng hàng nghìn năm

1. Đôi nét về Núi Đọ Thanh Hóa

Núi Đọ Thanh Hóa (hay còn gọi là Qui Sơn) nằm trên địa phận phường Đông Tiến, tỉnh Thanh Hóa, là một trong những thắng cảnh nổi tiếng gắn liền với dòng sông Mã và sông Chu. Từ trung tâm Thanh Hóa, du khách có thể di chuyển theo tuyến Đại lộ Lê Lợi, rẽ vào đường Hùng Vương, qua các tuyến Bà Triệu, Đinh Hương, Đồng Thổ, đến UBND phường Thiệu Khánh cũ (nay là phường Đông Tiến) rồi rẽ phải là tới khu vực núi. Hành trình tuy không dài nhưng mang đến cảm giác thư thái khi dần tiến vào không gian núi non xanh biếc của vùng đất xứ Thanh.

Núi Đọ nằm trên địa phận phường Đông Tiến, tỉnh Thanh Hóa. (Nguồn: Sưu tầm)

Núi Đọ cao khoảng 158 m, có độ dốc trung bình từ 200 đến 250 m. Ngọn núi nằm ở nơi hợp lưu giữa sông Mã và sông Chu, được người xưa ví như “Lương Mã song phàm”, ý chỉ hình ảnh hai cánh buồm song đôi lững lờ trên mặt nước, tạo nên một thắng cảnh thơ mộng bậc nhất xứ Thanh.

Ngọn núi này chiếm phần lớn không gian trong quần thể núi Bàn A và sở hữu cấu tạo địa chất đặc biệt mà hiếm nơi nào có được. Điểm nổi bật nhất là lớp đá ở Núi Đọ rắn chắc hơn nhiều so với đá vôi thông thường. Từ xa xưa, cha ông ta đã phát hiện và tận dụng đặc tính này để chế tác công cụ lao động như rìu tay, mảnh tước, góp phần giúp cộng đồng vượt qua thời kỳ đồ đồng và đặt nền móng cho nền văn hóa Đông Sơn rực rỡ.

2. Giá trị khảo cổ độc bản của Núi Đọ Thanh Hóa

2.1. Hành trình phát lộ di chỉ

Núi Đọ không chỉ là thắng cảnh nổi tiếng của xứ Thanh mà còn là một trong những di chỉ khảo cổ học độc đáo bậc nhất Việt Nam. Hành trình phát lộ di chỉ tại đây bắt đầu từ những năm 1960, khi các nhà khảo cổ tiến hành khai quật và phát hiện hơn 2.500 hiện vật đá với nhiều hình dáng, kích cỡ và công dụng khác nhau. Những phát hiện này đã mở ra cái nhìn sâu sắc về đời sống lao động và văn hóa của cư dân thời tiền sử.

Phát hiện nhiều hiện vật của cư dân thời tiền sử tại Núi Đọ. (Nguồn: Sưu tầm)

Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khảo cổ còn ghi nhận ba khu vực tiêu biểu là Đồi Yên Ngựa, Cồn Chân Tiên và Hang Bắc Bếp. Đây là những địa điểm lưu giữ dấu tích sinh hoạt, chế tác công cụ và bếp lửa cổ xưa. Mỗi tầng đất, mỗi phiến đá ở Núi Đọ đều ẩn chứa câu chuyện về hành trình tiến hóa của con người, góp phần làm sáng tỏ một giai đoạn quan trọng trong tiến trình lịch sử văn hóa Việt Nam.

2.2. Ý nghĩa của công cụ đá cổ và đời sống người nguyên thủy tại Núi Đọ

Những công cụ đá được phát hiện tại Núi Đọ Thanh Hóa như rìu tay, chày, bôn… không chỉ là minh chứng cho đời sống lao động của người nguyên thủy mà còn thể hiện rõ bước tiến vượt bậc trong tư duy và kỹ năng chế tác của họ. Từ những khối đá rắn chắc, con người thời ấy đã biết chọn lựa, đẽo gọt và tạo ra các hình dáng phù hợp cho từng mục đích sử dụng: rìu để chặt cây, bôn để nạo hoặc mài, chày để giã hoặc nghiền. Các công cụ này phản ánh rõ nét quá trình thích nghi và sáng tạo của cư dân cổ trong hoạt động săn bắt, hái lượm và sinh tồn giữa thiên nhiên khắc nghiệt. Qua đó, Núi Đọ trở thành minh chứng sống động cho sự phát triển trí tuệ và khả năng tư duy của người Việt cổ cách đây từ 30.000 đến 40.000 năm, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong tiến trình hình thành nền văn minh đầu tiên trên đất Việt.

3. Trải nghiệm tham quan, khám phá Núi Đọ Thanh Hóa

3.1. Hành trình leo núi, ngắm cảnh tại núi Đọ

Nếu bạn là người yêu thích những chuyến phiêu lưu và khao khát được hòa mình vào thiên nhiên hoang sơ, thì hành trình trekking tại Núi Đọ Thanh Hóa chắc chắn sẽ là trải nghiệm không thể bỏ lỡ. Địa hình nơi đây không quá hiểm trở, với những con đường mòn len lỏi giữa các vách đá và tán rừng xanh mát, tạo cảm giác vừa thử thách vừa thi vị. Mỗi bước chân đi qua, du khách sẽ cảm nhận rõ sự thay đổi của không khí: càng lên cao càng trong lành, mát rượi, mang đến cảm giác thư giãn và sảng khoái đặc biệt.

Thời gian leo núi trung bình chỉ mất khoảng 30 - 45 phút, phù hợp cho cả những ai chưa từng trekking trước đó. Chỉ cần chuẩn bị một đôi giày thể thao bám tốt, thêm chút kiên trì và tinh thần khám phá, du khách hoàn toàn có thể chinh phục đỉnh Núi Đọ mà không gặp quá nhiều khó khăn. Tuy nhiên, trên đường đi vẫn có những đoạn đá gồ ghề, trơn trượt nên du khách cần cẩn thận, bám chắc vào các điểm tựa tự nhiên. Nếu đi theo nhóm, đừng quên hỗ trợ nhau trong suốt hành trình để chuyến leo núi trở nên an toàn, vui vẻ và đáng nhớ hơn.

3.2. Thăm dấu tích phong trào Cần Vương và chứng tích lịch sử hiện đại

Bên cạnh giá trị khảo cổ và cảnh quan thiên nhiên, Núi Đọ còn gắn liền với những dấu tích lịch sử hào hùng, minh chứng cho tinh thần bất khuất của nhân dân Thanh Hóa trong phong trào Cần Vương chống thực dân Pháp. Nơi đây vẫn còn lưu giữ nhiều địa điểm mang đậm dấu ấn thời chiến như hòn Cột Cờ, giếng nước ngọt và bếp quân xưa,... Đây đều là những di tích gợi nhớ về một thời khói lửa nhưng đầy kiêu hãnh.

Ngày nay, du khách đến với Núi Đọ Thanh Hóa không chỉ để thưởng ngoạn cảnh sắc thiên nhiên mà còn để lắng nghe những câu chuyện quá khứ, cảm nhận tinh thần yêu nước của cha ông. Mỗi bước chân trên con đường dẫn đến những di tích ấy đều là hành trình ngược dòng thời gian, giúp ta thêm trân trọng lịch sử và tự hào về truyền thống kiên cường của dân tộc.

3.3. Kết hợp tham quan những địa điểm nổi tiếng tại Thanh Hóa

Sau khi tham quan và tìm hiểu về Núi Đọ, du khách có thể tiếp tục hành trình khám phá những điểm đến nổi tiếng khác để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp và chiều sâu văn hóa của vùng đất này. Cách không xa Núi Đọ là Thành Nhà Hồ, di sản văn hóa thế giới với kiến trúc đá độc đáo và lịch sử hơn 600 năm. Tiếp đó, hành trình đến động Từ Thức đưa du khách vào không gian huyền ảo của thiên nhiên và truyền thuyết, nơi cảnh đẹp như bước ra từ cõi tiên.

Khám phá vẻ đẹp huyền bí của động Từ Thức. (Nguồn: Sưu tầm)

Nếu yêu thích tìm hiểu lịch sử, khu di tích Lam Kinh là điểm dừng chân không thể bỏ qua. Đây nơi ghi dấu công lao của anh hùng Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa Lam Sơn vang dội. Cuối cùng, chuyến đi sẽ trở nên trọn vẹn khi du khách ghé thăm quảng trường biển Sầm Sơn, nơi nhịp sống hiện đại hòa quyện cùng tiếng sóng biển rì rào, mang lại cảm giác thư thái và bình yên sau hành trình khám phá vùng đất xứ Thanh giàu truyền thống và di sản.

Hành trình khám phá Núi Đọ Thanh Hóa không chỉ đưa du khách ngược dòng thời gian tìm về dấu tích văn hóa tiền sử, mà còn mở ra cơ hội cảm nhận vẻ đẹp của thiên nhiên và con người xứ Thanh. Từ những phiến đá nguyên thủy kể chuyện nghìn năm đến khung cảnh sông núi hữu tình, nơi đây hội tụ đủ yếu tố của một điểm đến vừa cổ kính vừa nên thơ. Nếu bạn đang tìm kiếm một chuyến đi vừa có chiều sâu lịch sử, vừa mang lại trải nghiệm gần gũi với thiên nhiên, hãy lên kế hoạch cho hành trình đến Núi Đọ Thanh Hóa ngay hôm nay để lắng nghe những câu chuyện của quá khứ và tận hưởng vẻ đẹp bất tận của vùng đất giàu di sản này.