Tìm hiểu đền thờ Chu Văn Lương tôn nghiêm và cổ kính tại xứ Thanh

1. Tổng quan về đền thờ Chu Văn Lương

1.1 Giới thiệu về đền thờ Chu Văn Lương

Đền thờ Chu Văn Lương (còn gọi là đình làng Nam Ngạn) tọa lạc tại phường Nam Ngạ (nay là phường Hàm Rồng), Thanh Hóa. Công trình được khởi dựng từ thời Trần, đến năm Bảo Thái thứ 4 triều Lê Dụ Tông (1723) được di dời từ ngoài đê sông Mã vào vị trí hiện nay. Trải qua nhiều thế kỷ, đền vẫn giữ được nét kiến trúc cổ kính và không gian linh thiêng trang trọng.

Khuôn viên đền thờ Chu Văn Lương. (Nguồn: Sưu tầm)

Đền là nơi thờ quan Đốc học Liệt hầu, đồng bình chương sự Chu Văn Lương. Ông là người có công lớn trong công cuộc dạy học, bốc thuốc, khai khẩn đất đai lập ra ấp Nam Sơn, trại Nam Ngạn, đồng thời chiêu mộ và lãnh đạo nhân dân đánh giặc giữ làng trong kháng chiến chống quân Nguyên - Mông.

Đền thờ Chu Văn Lương đã được xếp hạng di tích lịch sử, văn hóa cấp Quốc gia vào năm 1989. Hiện đền còn lưu giữ nhiều hiện vật quý như sắc phong, ngai thờ, bia đá, bảng văn cùng các mảng chạm khắc nghệ thuật thời Nguyễn.

1.2 Danh nhân Chu Văn Lương

Danh tướng Chu Văn Lương sinh năm 1233 tại Long Biên (nay thuộc Hà Nội). Ông là người thông tuệ, nhân hậu, sớm theo học đạo Nho và luôn tận tâm dạy chữ, dạy nghề cho dân. Ngoài việc truyền dạy, ông còn bốc thuốc chữa bệnh, hướng dẫn nhân dân khai hoang sản xuất, giúp đời sống ổn định.

Các hiện vật có giá trị lịch sử tại đền thờ. (Nguồn: Sưu tầm)

Trước nạn ngoại xâm, ông đã tập hợp hơn 500 trai tráng trong vùng, luyện tập quân sự, phối hợp cùng triều Trần chống giặc Nguyên - Mông. Sau khi ông mất, vua Trần ban sắc phong “Thượng đẳng Phúc thần”, cho phép nhân dân trại Nam Ngạn lập đền thờ và cúng tế quanh năm.

Đền thờ Chu Văn Lương không chỉ là điểm đến linh thiêng thể hiện lòng biết ơn đối với bậc anh hùng quê hương mà còn là địa chỉ giáo dục truyền thống yêu nước cho thế hệ trẻ hôm nay.

2. Cách di chuyển và trải nghiệm hành trình

Từ trung tâm Thanh Hóa, du khách có thể dễ dàng di chuyển đến đền thờ Chu Văn Lương với quãng đường chỉ khoảng 3 km. Du khách có thể lựa chọn 2 cung đường là Trần Hưng Đạo hoặc đại lộ Nam Sông Mã. Con đường dẫn vào đền khá thuận tiện, thích hợp cho cả hành trình ngắn trong ngày. Nhờ nằm gần chùa Mật Đa, nơi đây cũng là điểm dừng chân lý tưởng để kết hợp chiêm bái, tham quan và tận hưởng khung cảnh yên bình bên dòng sông Mã.

Đền thờ Chu Văn Lương ngày nay nằm tại phường Hàm Rồng. (Nguồn: Sưu tầm)

Du khách có thể lựa chọn nhiều phương tiện di chuyển như xe máy, ô tô hoặc taxi. Việc thuê xe máy ngay tại trung tâm thành phố giúp linh hoạt hơn cho chuyến đi, trong khi taxi phù hợp với nhóm du khách hoặc gia đình muốn tiết kiệm thời gian. Trên hành trình, cảnh sắc ven đường mang đậm nét đặc trưng xứ Thanh đan xen cùng nét hiện đại. Các hàng cây xanh và dòng sông uốn lượn tạo nên khung cảnh thanh bình, thư thái giữa lòng phố thị.

3. Thời điểm lý tưởng để khám phá

Thời điểm đầu xuân, từ tháng 1 đến tháng 3 âm lịch, được xem là khoảng thời gian lý tưởng nhất để ghé thăm đền thờ Chu Văn Lương. Khi tiết trời dịu mát, không gian trong lành và cảnh sắc thanh bình, du khách có thể thoải mái chiêm bái, dâng hương và cảm nhận không khí linh thiêng đặc trưng của vùng đất Nam Ngạn. Những ngày đầu năm, nơi đây luôn mang đến cảm giác an yên, tĩnh tại, phù hợp cho hành trình tìm về nguồn cội.

Lễ hội truyền thống đền thờ Chu Văn Lương. (Nguồn: Sưu tầm)

Bên cạnh thời gian tham quan thường nhật, đền thờ Chu Văn Lương còn đặc biệt sôi động vào mùa lễ hội truyền thống. Lễ hội lớn nhất diễn ra vào ngày 18 tháng 2 âm lịch. Đây là ngày sinh của danh tướng Chu Văn Lương, thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương. Trong ngày hội, các nghi lễ được tổ chức trang trọng, tiếng trống chiêng vang vọng hòa cùng dòng người dâng hương, tạo nên bầu không khí linh thiêng, trang nghiêm.

Ngoài ra, ngày giỗ của ông (12 tháng 9 âm lịch) cũng là dịp để người dân địa phương tưởng nhớ và tri ân công lao của Thượng đẳng Phúc thần Nam Ngạn. Các nghi lễ truyền thống được thực hiện chu đáo, phản ánh nét đẹp tín ngưỡng và đạo lý “uống nước nhớ nguồn” của người xứ Thanh.

4. Những trải nghiệm nổi bật tại đền thờ Chu Văn Lương

4.1 Công trình/di tích tâm linh và lịch sử

Đền thờ Chu Văn Lương là một trong những công trình tín ngưỡng tiêu biểu của vùng đất Nam Ngạn, thành phố Thanh Hóa. Được xây dựng từ thời Trần và di dời về vị trí hiện nay vào năm Bảo Thái thứ 4 triều Lê Dụ Tông (1723), ngôi đền mang đậm nét kiến trúc truyền thống Việt Nam với các hạng mục chính như tam quan, đại bái, hậu cung.

Không gian thờ tự phía trong đền thờ Chu Văn Lương. (Nguồn: Sưu tầm)

Đền nổi bật với mái ngói cong mềm mại, đầu đao chạm khắc hình rồng uốn lượn, cùng những hoa văn trang trí tinh tế trên cột trụ thể hiện phong cách nghệ thuật thời Nguyễn (thế kỷ XIX). Từng chi tiết được trau chuốt công phu, tạo nên tổng thể hài hòa, vừa trang nghiêm vừa cổ kính. Tất cả giúp tạo nên nét đặc trưng của kiến trúc đền làng xứ Thanh.

Bên trong đền hiện còn lưu giữ nhiều hiện vật quý có giá trị lịch sử và văn hóa như sắc phong, ngai thờ, bài vị, bia đá, bảng văn chữ Hán, cùng các mảng chạm gỗ độc đáo. Những di vật này không chỉ mang giá trị thẩm mỹ mà còn là minh chứng cho lòng tôn kính của nhân dân đối với Thượng đẳng Phúc thần Chu Văn Lương, người được xem là vị anh hùng khai lập trại Nam Ngạn và bảo vệ quê hương trong kháng chiến chống quân Nguyên - Mông.

4.2 Giá trị văn hóa, lịch sử gắn với Chu Văn Lương

Không chỉ là nơi thờ tự, đền Chu Văn Lương còn là điểm hội tụ của giá trị văn hóa, lịch sử và tâm linh. Không gian nơi đây lưu giữ ký ức về một vị tướng tài ba, người thầy mẫu mực và biểu tượng cho tinh thần hiếu học, yêu nước, trọng nghĩa của vùng đất Thanh Hóa.

Lễ rước kiệu tại lễ hội truyền thống đền thờ Chu Văn Lương. (Nguồn: Sưu tầm)

Với những giá trị đặc biệt ấy, Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) đã ra Quyết định số 1821/VHQĐ ngày 6/11/1989, xếp hạng đền thờ Chu Văn Lương là di tích lịch sử, văn hóa cấp Quốc gia. Việc công nhận này không chỉ khẳng định giá trị to lớn của di tích mà còn góp phần bảo tồn, lan tỏa những bài học quý giá về truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc.

Hiện nay, tổng diện tích khu di tích theo biên bản khoanh vùng bảo vệ là 0.140 ha, diện tích quy hoạch dự kiến là 0.142 ha. Khu đền nằm tại vị trí thuận lợi: phía bắc giáp đường ngõ Đúc Tiền, phía nam giáp chùa Mật Đa và khu dân cư, phía đông và tây đều giáp nhà dân.

Bên cạnh giá trị vật thể, di tích còn là nơi bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân gian xứ Thanh. Hằng năm, vào ngày sinh (18/2 âm lịch) và ngày giỗ (12/9 âm lịch) của ông, nhân dân địa phương long trọng tổ chức lễ hội truyền thống với nhiều nghi thức và trò diễn dân gian đặc sắc. Đây là dịp để cộng đồng tưởng nhớ công lao của danh tướng Chu Văn Lương, đồng thời gìn giữ mạch nguồn văn hóa, tín ngưỡng của quê hương Thanh Hóa.

5. Kinh nghiệm và lưu ý

Để chuyến tham quan đền thờ Chu Văn Lương trọn vẹn và ý nghĩa, du khách nên lưu ý một số điểm sau:

Lựa chọn trang phục gọn gàng, lịch sự; ưu tiên quần áo kín đáo, màu sắc nhã nhặn nhằm thể hiện sự tôn kính đối với không gian tín ngưỡng.

Đi giày thấp, dễ di chuyển để đảm bảo an toàn, đặc biệt trong những ngày mưa khi mặt gạch có thể trơn trượt.

Giữ trật tự và thái độ trang nghiêm trong suốt quá trình tham quan; tránh nói to, cười đùa hoặc gây ồn ào trong khu vực cúng tế.

Tôn trọng không gian linh thiêng bằng cách di chuyển chậm rãi, giao tiếp nhỏ nhẹ, tránh chen lấn trong giờ cao điểm lễ hội.

Giữ gìn vệ sinh môi trường, không xả rác bừa bãi, không viết vẽ lên tường hoặc đồ thờ.

Hạn chế đốt vàng mã quá nhiều, góp phần bảo vệ cảnh quan, giảm khói bụi và giữ không gian thanh tịnh cho di tích.

Thể hiện ý thức bảo tồn di sản bằng cách tuân thủ hướng dẫn của ban quản lý, góp phần gìn giữ vẻ đẹp cổ kính và giá trị lịch sử của ngôi đền cho các thế hệ mai sau.

6. Kết hợp các địa điểm du lịch tại Thanh Hóa

6.1 Khu di tích lịch sử Hàm Rồng

Chỉ cách đền thờ Chu Văn Lương một quãng ngắn, khu di tích lịch sử Hàm Rồng là điểm dừng chân không thể bỏ qua trong hành trình tìm hiểu về mảnh đất và con người xứ Thanh. Nơi đây gắn liền với những trận chiến oanh liệt trong kháng chiến chống Mỹ, khi quân và dân Thanh Hóa anh dũng bảo vệ cầu Hàm Rồng, cây cầu huyết mạch bắc qua sông Mã.

Đến với Hàm Rồng, du khách có thể ghé thăm cảo tàng Hàm Rồng, núi Ngọc hay cầu Hàm Rồng lịch sử, nơi vẫn lưu giữ nhiều dấu tích của bom đạn một thời. Cảnh quan bên dòng sông Mã hùng vĩ hòa cùng bầu không khí thiêng liêng của vùng đất “địa linh nhân kiệt” mang đến cảm xúc tự hào và lòng biết ơn sâu sắc với thế hệ cha anh đã hy sinh vì Tổ quốc.

6.2 Núi Nưa Am Tiên

Bên cạnh đó, núi Nưa - Am Tiên là điểm đến nổi bật khi kết hợp cùng chuyến tham quan đền Chu Văn Lương. Ngọn núi cao hơn 500 m này không chỉ sở hữu cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ, mà còn là nơi gắn với truyền thuyết Bà Triệu, nữ anh hùng đã dựng cờ khởi nghĩa chống quân Ngô vào thế kỷ III.

Đền Nưa là điểm đến du lịch tâm linh hàng đầu Thanh Hóa. (Nguồn: Sưu tầm)

Huyệt đạo Am Tiên nằm trên sườn núi là nơi linh thiêng, được người dân xem là “chốn Phật, tiên giáng thế”, thích hợp cho hành trình tìm về sự bình yên trong tâm hồn. Từ đỉnh núi, du khách có thể phóng tầm mắt ngắm trọn trung tâm Thanh Hóa, sông Mã uốn lượn và những cánh đồng trải dài phía xa. Ngoài ra, dự án Huyền tích Am Tiên vừa được khởi công xây dựng tại đây cũng được hứa hẹn sẽ trở thành trung tâm du lịch và tâm linh mới tại Thanh Hóa.

6.3 Biển Sầm Sơn

Khép lại hành trình khám phá xứ Thanh, biển Sầm Sơ sẽ mang đến cho du khách những phút giây nghỉ ngơi thư thái. Chỉ cách trung tâm Thanh Hóa khoảng 16 km, Sầm Sơn chào đón du khách bằng bãi cát trắng mịn, sóng biển hiền hòa và không khí trong lành quanh năm.

Quảng trường biển Sầm Sơn là điểm check in không thể bỏ qua. (Nguồn: Sưu tầm)

Một trong những điểm nhấn mới của Sầm Sơn là Quảng trường Biển Sầm Sơn. Đây là công trình biểu tượng hiện đại, nơi thường xuyên diễn ra các lễ hội biển, sự kiện văn hóa và du lịch quy mô lớn. Không gian rộng lớn hướng ra biển cùng hệ thống ánh sáng, cảnh quan được đầu tư đồng bộ đã biến nơi đây thành điểm check-in ấn tượng, góp phần đưa Sầm Sơn trở thành thành phố du lịch biển năng động bậc nhất Bắc Trung Bộ.

Đền thờ Chu Văn Lương không chỉ là điểm đến tâm linh linh thiêng của người dân xứ Thanh mà còn là một bảo tàng sống động của lịch sử và truyền thống dân tộc. Đến với nơi đây, du khách không chỉ được dâng nén hương tưởng niệm mà còn có cơ hội tìm hiểu, chiêm nghiệm và cảm nhận sâu sắc giá trị văn hóa, đạo lý “uống nước nhớ nguồn” mà bao thế hệ cha ông đã gìn giữ. Giữa không gian cổ kính bên dòng sông Mã, đền Chu Văn Lương như một điểm giao hòa giữa quá khứ và hiện tại, để mỗi người khi rời bước đều mang theo trong tim niềm tự hào về cội nguồn và tình yêu quê hương đất nước.