NÚI BÀ ĐEN - TỪ MIỀN NON THIÊNG ĐẾN THIÊN ĐƯỜNG NƠI HẠ GIỚI

Ở độ cao 986m, núi Bà Đen không chỉ là ngọn núi thiêng huyền thoại, mà còn chứng kiến nhiều câu chuyện về lòng quả cảm của các thế hệ cha anh trước. Giờ đây, ngọn núi sừng sững hiện diện như một biểu tượng văn hóa tâm linh mới của Việt Nam và thế giới.

Nổi lên sừng sững và có phần “đơn côi” giữa vùng đồng bằng Tây Ninh mênh mông, núi Bà Đen là ngọn núi cao nhất Nam bộ với khung cảnh hoang sơ. Nhiều thế kỷ trước, đây là nơi các thầy tu, Phật tử, tăng ni đến tu tập, lập am, miếu, chùa thờ Phật. Nhiều vị công thần sau khi dẹp giặc cũng tìm đến nơi đây để lập chùa tu niệm.

Trong Gia Định thành thông chí – một sử liệu quan trọng về Nam bộ thời nhà Nguyễn của Trịnh Hoài Đức viết vào đầu thế kỷ XIX, núi Bà Đen được mô tả: “Giữa đất đồng bằng nổi lên ngọn núi Bà Đinh (Bà Đen), ngày đẹp trời, từ Sài Gòn có thể thấy ngọn núi này mờ mờ hiện ra trong mây. Tương truyền đây là ngọn núi thiêng, có chuông vàng ẩn hiện trong hồ, đêm trăng, có thuyền rồng bơi lượn múa hát du dương…”. Theo đó, núi Bà Đen được coi là ngọn núi thiêng, ngọn núi chính trấn thành Gia Định (tức Sài Gòn), giống như núi Tản Viên ở Thăng Long hay núi Ngự Bình ở cố đô Huế.

Nhiều nhà nghiên cứu cho rằng, núi Bà Đen là ngọn núi có vị thế đặc biệt, khi nằm trong dòng long mạch chạy từ dãy Himalaya dọc về dãy Trường Sơn từ Bắc vào Nam. Trong dòng long mạch này, núi Bà Đen cùng với Fansipan và núi Nưa (Thanh Hóa) được ví như là huyệt đạo thiêng của cả nước. Đây còn là vùng "địa linh khí", ngọn núi cao nhất của vùng đồng bằng mênh mông trù phú miền Nam. Trong tâm thức của nhiều người, núi Bà Đen là ngọn núi linh thiêng, điểm tựa tâm linh mà mỗi năm phải đến ít nhất một lần.

Tương truyền, trong một lần về Bà Đen viếng núi và thưởng thức hoa mai trắng, nữ sĩ Sương Nguyệt Anh, ái nữ của nhà thơ yêu nước Nguyễn Đình Chiểu đã cảm tác trước khung cảnh nên thơ, kỳ vĩ của núi Bà: 

“Non linh đất phước trổ hoa thần,Riêng chiếm vườn hồng một cảnh xuân.Tuyết đượm nhành tiên in sắc trắng,Sương pha bóng nguyệt ánh màu ngân”

("Vịnh bạch mai trên núi Bà" - Sương Nguyệt Anh)

Lịch sử của núi Bà Đen không chỉ gắn liền với vẻ hoang sơ của miền thâm sơn, đây còn là nơi diễn ra những trận chiến khốc liệt trong hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ. Ở độ cao 986m, núi Bà Đen từng được xem là “con mắt thần” trong chiến tranh, và nơi đây đã hứng chịu hàng tấn bom đạn tàn phá. Cũng tại nơi đây, từng gốc cây, từng hốc đá đều ghi lại dấu chân và máu xương của các thế hệ cha anh. 

Từ một ngọn núi nên thơ, núi Bà Đen đã bị tàn phá tang thương, ngổn ngang đất đá, trơ trụi cây khô. Sau nhiều lần trùng tu hệ thống chùa Bà, núi Bà Đen dần đón nhân dân trở lại như tìm về một điểm tựa tâm linh vững chắc. 

Phải đến năm 2020, khi hệ thống cáp treo hiện đại được Sun Group đầu tư, cùng với một quần thể văn hoá tâm linh kỳ vĩ trên đỉnh núi, núi Bà Đen mới thực sự vươn mình trở thành điểm đến văn hoá tâm linh hàng đầu Nam bộ.

Từ nhiều thế kỷ trước, núi Bà Đen đã là miền đất Phật, là điểm tựa tinh thần của người dân Nam. Ngày nay, không gian Phật giáo càng trở nên đậm nét hơn khi trên đỉnh núi là bức tượng Phật Bà Tây Bổ Đà Sơn bằng đồng cao nhất châu Á uy nghi hướng tuệ nhãn ra vùng đồng bằng mênh mông. Giữa không gian mây núi đẹp tựa cõi thiên thai, Phật Bà là hình ảnh vĩnh hằng của trí tuệ, đức hạnh và cả tinh thần bác ái bao la, là niềm tự hào và là biểu tượng cho tín ngưỡng của người Tây Ninh.

Ngay dưới chân tượng Phật là khu triển lãm Phật giáo rộng lớn, nhìn từ xa tựa một tòa sen khổng lồ đang bừng nở nâng đỡ tượng Phật Bà ẩn hiện giữa mây trời. Mỗi tầng của tòa sen lại mở ra một hành trình xuyên suốt hàng nghìn năm Phật pháp với rất nhiều phiên bản mô phỏng các tác phẩm Phật giáo kinh điển của Việt Nam và thế giới. Tại đây, du khách được "xuyên không" vào thế giới riêng của Phật giáo, từ nơi nhụy sống đầu tiên nảy mầm cho đến khi chúng sinh được phổ độ bởi đức Phật. 

Đỉnh núi Bà Đen cũng là nơi ngự tọa của tôn tượng Bồ Tát Di Lặc lớn hàng đầu thế giới được ghép bằng 6,688 viên đá sa thạch. Với ánh mắt từ ái, nụ cười hoan hỉ, tôn tượng trở thành biểu tượng của lòng hỷ xả và hạnh phúc trên đỉnh núi thiêng.

Khi đến núi Bà Đen trong chuyến tham quan và làm việc về đại lễ Vesak 2025, Hòa thượng GS.TS Phra Brahmapundit, Chủ tịch ICDV đã nhận định núi Bà Đen là một viên ngọc báu. “Đây là nơi rất hiếm hoi trên thế giới tìm thấy sự kết hợp hoàn chỉnh giữa thế giới tâm linh và thế giới thực. Và núi Bà Đen thực sự là nơi gặp gỡ giữa thiên đường và hạ giới, là điểm khởi đầu của hoà bình, khi con người tìm thấy sự bình yên trong tâm hồn và gắn kết với nhau”.

Không chỉ là điểm đến tâm linh nổi tiếng với hệ thống chùa cổ và các công trình tâm linh kỳ vĩ, núi Bà Đen còn là không gian giao lưu văn hoá độc đáo tại Nam bộ khi rất nhiều di sản văn hoá liên tục được tái hiện sống động quanh năm.

Sở hữu khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ, núi Bà Đen được biết đến với mỹ danh “đệ nhất thiên sơn” là điểm đến nổi tiếng bậc nhất Nam bộ, hút đến hơn 90% du khách đến Tây Ninh. Năm 2024, núi Bà Đen đón Theo nhiều công ty Lữ hành đánh giá, Tây Ninh nằm trong số ít những điểm đến khách Việt yêu thích nhất cho các chuyến đi trải nghiệm văn hoá kết hợp lễ bái, tìm kiếm sự bình an. Trên thế giới, các điểm đến này gồm Ấn Độ, Tây Tạng, Italy, và ở Việt Nam chỉ có Côn Đảo, Tây Ninh.

Với sự ra đời của hệ thống cáp treo hiện đại và các công trình văn hoá tâm linh kỳ vĩ, khu du lịch núi Bà Đen đã góp phần hút một lượng khách lớn đến với Tây Ninh mỗi năm. Theo thống kê, năm 2019 trước khi có cáp treo lên núi Bà Đen, Tây Ninh đón gần 3 triệu lượt khách. Năm 2024, sau 5 năm khai thác hệ thống cáp treo cùng khu du lịch Sun World Ba Den Mountain, Tây Ninh đã đón 6,5 triệu lượt khách, trong đó hơn 90% lượng khách đi cáp treo lên núi Bà Đen, đưa nơi đây trở thành một cực tăng trưởng mới của du lịch Nam bộ.